rzyrządy pomiarowe stanowią narzędzia, wzorce miar bądź układy pomiarowe, które mają za zadanie przeprowadzanie pomiarów. W dziedzinie obróbki skrawaniem pomiar jest jedną z kluczowych informacji, niezbędnych dla przeprowadzenia prawidłowego i bezpiecznego procesu technologicznego, który pozwoli nam osiągnąć oczekiwany efekt końcowy. Rozwój technologii powoduje przy tym, że pojawia się konieczność wykonywania coraz to nowych, bardziej precyzyjnych pomiarów. Dla zapewnienia pożądanej jakości końcowego wyrobu, najbardziej istotne są dwa czynniki: właściwie dobrany sprzęt i metoda pomiaru. Narzędzia pomiarowe możemy podzielić na przyrządy pomiarowe i wzorce miar.
PODSTAWOWE NARZĘDZIA POMIAROWE I MOŻLIWOŚCI ICH ZASTOSOWANIA
Suwmiarka – podstawowe wyposażenie każdego warsztatu. Dokładność jej pomiaru to przedział od 0,1 mm do 0,02 mm. Można nią mierzyć zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne wymiary. W tej chwili mamy do dyspozycji bardziej złożone typy suwmiarek, na przykład ze wsuwką głębokościomierza i wersje z odczytem elektronicznym.
Możliwość wykonania bardziej precyzyjnych pomiarów długości, grubości i średnicy, z dokładnością do 0,01 mm jest możliwe przy użyciu mikrometru. Wykonywane są one w wielkościach o różnych zakresach pomiarowych, np.: od 0 do 25 mm, od 25 do 50 mm, od 50 do 70 mm itd, aż do 1000 mm.
Do wyznaczania średnic otworów w zakresie 75-575 mm służy natomiast średnicówka mikrometryczna. Mamy też takie narzędzie jak głębokościomierz mikrometryczny, który pozwala na dokonywanie pomiarów głębokości otworów nieprzelotowych, zagłębień i uskoków – z dokładnością do 0,01 mm. Szczelinomierz pomoże nam określić wymiar szczelin lub luzów miedzy powierzchniami. Składa się on z płytek (11, 14 lub 20) o określonej grubości.
Wszelkiego rodzaju czujniki zegarowe wykorzystywane są do pomiaru bicia promieniowego przy kontroli wymiarów, do ustawienia obrabianych przedmiotów i narzędzi na obrabiarkach oraz do sprawdzania maszyn, pomiary odchyłek kształtu i położenia. Czujnik Zegarowy 0-1 mm – dokładność 0,001mm, 0- 10mm – dokładność 0,01mm.
DOBÓR NARZĘDZI I METODY POMIARU
W zależności od kształtu mierzonego przedmiotu (płaski, walcowy, złożony) stosuje się odpowiednie końcówki lub nasadki miernicze i sposób ustawienia przedmiotu. Wielkość mierzonego przedmiotu ma znaczenie dla wyboru metody pomiaru. Przykładowo dla dużych wymiarów można zastosować pomiar pośredni, a dla małych wymiarów – bezpośredni. Rodzaj mierzonego wymiaru, czyli czy jest to pomiar zewnętrzny, wewnętrzny czy mieszany, ma również decydujący wpływ na wybór przyrządu. Wartość liczbowa mierzonego wymiaru wpływa natomiast na zakres mierniczy przyrządu oraz zastosowanie pomiaru bezpośredniego lub pośredniego. Bierzemy również pod uwagę gładkość powierzchni przedmiotu, który mierzymy. Na przykład przedmioty, które są mało gładkie mogą zarysować powierzchnię bardzo dokładnego przyrządu pomiarowego. Istotna jest też wielkość tolerancji wymiaru oraz oczywiście pracochłonność i sam koszt wykonania pomiarów.
Najczęściej stosowanymi przyrządami pomiarowymi są:
- przyrządy suwmiarkowe,
- czujniki,
- przyrządy mikrometryczne,
- przyrządy do pomiaru kątów,
- przyrządy do pomiaru chropowatości i falistości powierzchni,
- przyrządy do pomiarów odchyłek kształtu i położenia,
- maszyny pomiarowe, np. długościomierze, wysokościomierze, mikroskopy i projektory.
Przykładowymi wzorcami miar są przymiar kreskowy, szczelinomierze i kątowniki.